święta Agnieszka

zwana Rzymianką, kolejna dziewica i męczennica wymieniana w Kanonie rzymskim i opiewana w pismach Ojców Kościoła jako wzór chrześcijańskich dziewic, podobno poniosła śmierć męczeńską około 300 roku. Święty Ambroży pisze, że miała wtedy 12 lat.

Z opowieści o świętej Agnieszce wiemy, że nie zgodziła się na złożenie ofiary bogom pogańskim i za to poniosła śmierć. Miała również odrzucać konsekwentnie propozycje małżeńskie ze względu na złożony ślub czystości. Legendy opowiadają o wyszukanych torturach, które przeszła, istnieje soczysta opowieść o zamknięciu jej w domu publicznym, gdzie wszyscy kandydaci na jej klientów padali trupem. Pisano też, że przed samą śmiercią, kiedy już umierała na tym stadionie Domicjana, zawijała się w płaszcz (w innej wersji we własne włosy), żeby se jej nie pooglądali.

Imię Agnieszka (Agnes) i łacińskie Agnus-Baranek nie mogą się nie skojarzyć. Stąd zresztą, od imienia Agnieszki i łacińskiego agnusa, powstało polskie "jagnię" i gwarowa wersja imienia Agnieszki: Jagna.

Do dzisiaj w Bazylice świętej Agnieszki w Rzymie co roku 21 stycznia, w dniu wspomnienia świętej, poświęca się dwa białe baranki, wyhodowane przez trapistów. Baranki są przybrane kwiatami, jeden na biało, drugi na czerwono, jako symbol dziewictwa i męczeństwa Agnieszki, mają na głowach wianki, leżą w koszykach, i są tak szczelnie przykryte, że z baranka widać najwyżej łepek. :)

 Z wełny tych baranków zakonnice robią potem paliusze dla metropolitów (z grubsza: arcybiskupów). Paliusz to wełniany pas zszyty w koło, noszony na ramionach, a z przodu i z tyłu jest jeszcze zwisający koniec. Na pasie jest wyszyte sześć czarnych krzyżyków. Metropolici noszą to na wierzchu na ornacie.

Paliusz zakłada osobiście papież, powierzając funkcję metropolity, i paliusz jest symbolem łączności takiego metropolity z Watykanem. BTW bywało, że papieże nosi inne paliusze (zaczął to Benedykt XVI, przed nim papieże mieli takie same paliusze jak arcybiskupi), z pięcioma czerwonymi krzyżykami, paliusz o trochę innym kroju, jak widać na załączonym niżej.

Wydaje się, że papież Franciszek wraca ostatnio do zwykłego, arcybiskupiego paliusza z czarnymi krzyżykami.

A święta Agnieszka jest malowana z barankiem, z lilią, z płonąca lampą, czasem z palmą męczeństwa  lub z dwiema koronami - dziewictwa i męczeństwa. Wspomnienie obowiązkowe świętej Agnieszki Kościół obchodzi 21 stycznia.

I jeszcze jedno. Polskie przysłowie mówi, że "święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka", ale to _nie_ta_ święta Agnieszka, tylko druga - święta Agnieszka Praska, o której potem.