Matki Bożej Gromnicznej

czyli w liturgii święto Ofiarowania Pańskiego obchodzimy 2 lutego, dokładnie 40 dni po Bożym Narodzeniu. Święto wywodzi się z żydowskiego zwyczaju ofiarowywania w świątyni pierworodnych synów, gdy skończyli 40 dni. A ten z kolei zwyczaj wywodził się od czasów wyprowadzenia Izraelitów z niewoli egipskiej, kiedy Bóg pozabijał pierworodnych w Egipcie, a chłopcy żydowscy zostali uratowani przez krew baranka paschalnego. Na pamiątkę Paschy każdy pierworodny chłopiec u Żydów stanowił własność Boga i musiał być wykupiony w świątyni przez złożenie ofiary "zamiast" niego. Tak z grubsza. Dla informacji: dziewczyny się nie liczyły, nikt ich nie ofiarowywał i wykupywać ich nie było trzeba, dlatego plotki o "ofiarowaniu Maryi" są tylko plotkami. :P
A Jezus-chłopak, pierworodny swej Matki, ofiarowany - zgodnie z tradycją - został. I dlatego to święto.

Święto Ofiarowania ma kilka wymiarów. Po pierwsze, wymiar Jezusa, Jego bycia pod Prawem i ofiarowania Ojcu. Po drugie (oczywiście, że symboliczne) święto oczyszczenia Maryi - z rytualnej "nieczystości", 40 dni po porodzie (i to też jest wyraz pokornego poddania się Prawu). Były kiedyś i u nas podobne obrzędy, w przepisanym czasie matka z niemowlakiem pierwszy raz pojawiała się w kościele, ona otrzymywała błogosławieństwo, a dziecko chrzest - podobno w Kościele wschodnim ciągle mają ten zwyczaj, u nas go nie ma.

Trzeci wymiar święta Ofiarowania Pańskiego to spotkanie Jezusa z ludem - to w osobach Symeona i Anny. Jakby epifanii ciąg dalszy. Czwarty wymiar to światło - i gromnica.
 

Symeon mówi o Jezusie, że jest "światłem na oświecenie pogan". Stąd symbol świecy poświęcanej 2 lutego w kościołach - zwanej "gromnicą", bo miała chronić przed piorunami i wszelkimi gromami tego (i nie tylko tego) świata. I stąd ludowa nazwa święta: Matki Bożej Gromnicznej.

Od zawsze 2 lutego przynosiło się do kościoła świece (zapalane w zasadzie tylko na początku mszy, na obrzęd poświęcenia, potem świece się gasi, zapalając ewentualnie na wybrane momenty liturgii - jeśli ksiądz powie, że trzeba zapalić. Przepychanie się np. do komunii albo do drzwi z zapaloną świecą w tłumie ludzi ubranych w łatwopalne sztuczne futerka stoi na granicy grzechu przeciw 5 przykazaniu :P). Świece powinny być zabezpieczone przed kapaniem, dopasowane kółko ze sztywnego papieru sprawdza się lepiej niż plastikowe osłonki. Świece można przybrać wstążeczką, łodyżką kwiatka z parapetu, listkiem paprotki albo gotowym stroidełkiem, ale przybranie nie jest konieczne. Po przyjściu do domu zapalało się gromnicę i dymem zaznaczało krzyżyki na futrynach drzwi i okien, i na piecu - miała to być symboliczna zapora zabezpieczająca wszystkie wejścia do domu przed złem. Pamiętam jeszcze krzyżyki na drzwiach (już tylko na drzwiach) w domu Babci - wycinało się dziurę - krzyżyk na środku kartki, przykładało kartkę do futryny, odymiało gromnicą, potem delikatnie odsuwało kartkę - i na futrynie zostawał czarny, zgrabny krzyżyk.
Gromnica miała strzec przed napaścią wilków - i stąd tradycyjny obraz Matki Bożej odganiającej się (i chroniącą widoczną za Nią wieś) gromnicą przed wilkami. Gromnicę wkładano do ręki ludziom umierającym, gromnica często była świecą chrzcielną, a jeśli ksiądz kazał na jakąś liturgię przynieść świece (choćby w Wielką Sobotę), też zabierano najczęściej po prostu gromnice.

Gromnicę można sobie kupić w sklepie z artykułami nabożnymi albo przy parafii. Gromnice bywają stearynowe albo woskowe. Alergikom polecam woskowe :).

Najczęściej mają naklejony jakiś Maryjny obrazek. Mogą być różnej wielkości. Kosztują 10-30 zł.

Piąty wymiar święta Ofiarowania Pańskiego to obchodzony w tym dniu dzień życia konsekrowanego. Świętują wtedy szczególnie siostry zakonne i bracia zakonni, ale i wszyscy ludzie konsekrowani w przeróżnych formach życia wspólnotowego i indywidualnego. Wypada im tego dnia złożyć życzenia :) i może warto się przy okazji za nich pomodlić. Oni sami często gromadzą się na specjalnych nabożeństwach i mszach, niestety często niewieczornych, co uniemożliwia udział w nich osobom konsekrowanym, a jakże, ale pracującym...

Jeśli święto Ofiarowania Pańskiego  wypada w piątek, to jest w tym dniu piątkowy post, chyba że biskupi miejsca zdecydują inaczej.

Święto Matki Bożej Gromnicznej jest tradycyjnie ostatnim dniem śpiewania kolęd i następnego dnia z kościołów obowiązkowo znikają Bożonarodzeniowe dekoracje. Z domów też, o ile ktoś aż dotąd z choinką wytrzymał.